Uzależnienia i zaburzenia osobowości to dwa poważne problemy zdrowia psychicznego, które często występują razem. Chociaż nie każda osoba uzależniona ma zaburzenia osobowości i nie każdy z zaburzeniami osobowości jest uzależniony, to istnieje wyraźny związek między tymi zjawiskami. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej przyczynom i objawom zaburzeń osobowości u osób uzależnionych.
Zaburzenia osobowości to głęboko zakorzenione wzorce zachowania, myślenia i odczuwania, które znacząco odbiegają od oczekiwań danej kultury. Zazwyczaj pojawiają się w okresie adolescencji lub wczesnej dorosłości i utrzymują przez całe życie. Do najczęstszych typów zalicza się osobowość borderline, narcytyczną, unikającą czy zależną. Zaburzenia te różnią się od innych chorób psychicznych, takich jak depresja czy schizofrenia, które są epizodyczne i przemijające.
Zaburzenia osobowości - definicja i rodzaje
Co to są zaburzenia osobowości?
Zaburzenia osobowości to zbiór cech osobowości, które w istotny sposób wpływają na funkcjonowanie człowieka w społeczeństwie i powodują cierpienie. Dotyczą głęboko zakorzenionych wzorców myślowych, emocjonalnych i behawioralnych.
Główne typy zaburzeń osobowości
Do głównych typów zaburzeń osobowości zalicza się m.in. borderline, narcystyczną, schizoidalną, zależną czy paranoiczną. Każda z nich charakteryzuje się swoistymi cechami i objawami.
Różnice między zaburzeniami osobowości a innymi chorobami psychicznymi
Inaczej niż w przypadku depresji czy schizofrenii, zaburzenia osobowości są trwałe i ujawniają się we wczesnym okresie życia. Nie mają wyraźnego początku ani końca.
Związek między uzależnieniami a zaburzeniami osobowości
Współwystępowanie uzależnień i zaburzeń osobowości
Uzależnienia często występują razem z zaburzeniami osobowości - szacuje się, że nawet do połowy osób uzależnionych może mieć również zaburzenia osobowości.
Teorie na temat związków przyczynowo-skutkowych
Nie jest jasne, czy to uzależnienia prowadzą do zaburzeń osobowości, czy raczej odwrotnie. Prawdopodobnie zależność ta ma charakter dwukierunkowy.
Badania nad współwystępowaniem uzależnień i zaburzeń osobowości
Badania wskazują, że najczęściej współwystępujące typy zaburzeń osobowości to borderline, narcystyczna, antyspołeczna i unikająca.
Przyczyny zaburzeń osobowości u osób uzależnionych
Czynniki biologiczne i genetyczne
Uwarunkowania genetyczne mogą zwiększać podatność zarówno na uzależnienia, jak i zaburzenia osobowości. Istotna jest też budowa mózgu.
Zaburzenia neurologiczne i hormonalne
Uszkodzenia mózgu, nieprawidłowe funkcjonowanie układu nagrody oraz zaburzenia gospodarki hormonalnej mogą odgrywać rolę w rozwoju problemów.
Środowisko społeczne i wychowanie
Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, zaniedbanie, przemoc lub niewłaściwe wzorce mogą kształtować osobowość w negatywny sposób.
Objawy zaburzeń osobowości u osób uzależnionych
Zaburzenia funkcjonowania społecznego
Problemy w relacjach, izolacja, konflikty interpersonalne, trudności w pracy zawodowej i życiu rodzinnym.
Trudności w kontrolowaniu emocji i zachowań
Impulsywność, gwałtowne reakcje emocjonalne, skłonność do ryzykownych zachowań i uzależnień behawioralnych.
Zaburzenia percepcji siebie i relacji z innymi
Zaburzony obraz własnej osoby, problemy z identyfikacją uczuć, niestabilność celów i przekonań, brak empatii.
Leczenie zaburzeń osobowości u osób uzależnionych
Psychoterapia indywidualna i grupowa
Praca nad zmianą dysfunkcjonalnych schematów myślowych i zachowań, rozwój umiejętności społecznych.
Farmakoterapia objawów zaburzeń osobowości
Leki mogą łagodzić problemy z kontrolą impulsów, niestabilność nastroju czy lęk.
Grupy wsparcia i terapie behawioralno-poznawcze
Uczenie konstruktywnych sposobów radzenia sobie, praca nad motywacją i celami życiowymi.
Rokowanie i zapobieganie nawrotom uzależnień
Czynniki zwiększające ryzyko nawrotu uzależnienia
Trudności w radzeniu sobie ze stresem, deficyty umiejętności społecznych, brak wsparcia otoczenia.
Długofalowe skutki zaburzeń osobowości
Przewlekłe problemy ze zdrowiem psychicznym, związkami i pracą zawodową mogą utrudniać powrót do trzeźwości.
Strategie zapobiegania nawrotom uzależnień
Praca nad zaakceptowaniem siebie i przeszłości, rozwijanie samoświadomości, budowanie systemu wsparcia.
Podsumowanie
Zaburzenia osobowości i uzależnienia często idą w parze, wpływając negatywnie na siebie nawzajem. Aby skutecznie pomóc osobie uzależnionej, terapia musi objąć zarówno pracę nad nałogiem, jak i leczenie zaburzeń osobowości. Tylko kompleksowe podejście daje szansę na trwałą poprawę funkcjonowania i zapobieganie nawrotom. Niezbędne jest zrozumienie biologicznych i psychologicznych uwarunkowań problemów oraz gotowość do intensywnej, długofalowej pracy nad zmianą dysfunkcjonalnych wzorców myślenia i zachowania.
Tagi
Udostępnij artykuł
